یادداشت | به سوی ایران ابرقدرت

«ایران قوی» کلیدواژه‌ای است که هر ایرانی غیرتمندی صرف‌نظر از افکار و سلایق، نسبت به آن احساس تعلق می‌کند و نمی‌تواند در برابر آن بی‌تفاوت باشد. مقوله قدرت، یکی از مهم‌ترین و مرکزی‌ترین مفاهیم در علوم سیاسی است و صاحب‌نظران این حوزه، مؤلفه‌های مختلفی را برای آن برشمرده‌اند. جمعیت، جغرافیا، منابع طبیعی، اقتصاد، فرهنگ، توانمندی‌های نظامی، عمق راهبردی، شیوه حکمرانی، نقش و جایگاه مردم، معنویت و علم از جمله مهم‌ترین مؤلفه‌های قدرت آفرینی هستند که مورد توجه نظریه‌پردازان مختلف قرار گرفته‌اند.

حداقل و در حال حاضر، هیچ کشوری از همه عوامل مولد قدرت برخوردار نیست در عین حال، کشورهایی صاحب قدرت ارزیابی می‌شوند لذا قدرت مفهومی نسبی است که کشورها به‌میزان بهره‌مندی از مؤلفه‌های آن، سطح بندی می‌شوند. از منظر دیگر، کشورها به‌میزان توان‌‌شان در رفع یا دفع تهدیدات، صاحب قدرت هستند. این تهدیدات می‌تواند ابعادی از قبیل نظامی، امنیتی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی داشته باشد. با توجه به همه این مباحث، قدرت یک مفهوم منظومه‌ای است که میزان برخورداری کشورها از آن متفاوت است.

جمهوری اسلامی ایران نیز هر چند فعلا در بعد اقتصادی آسیب دیده و با مشکلاتی روبه‌روست اما در عین حال کشوری قدرتمند ارزیابی می‌شود. علاوه بر بهره‌مندی کشورمان از مؤلفه‌های خدادادی قدرت از قبیل جغرافیا و منابع و معادن، از مؤلفه‌های مبتنی بر برنامه‌ریزی مانند جمعیت (که البته در معرض تهدید است)، توان نظامی و امنیتی، عمق راهبردی، عمق فرهنگی و استقلال سیاسی نیز برخوردار است لذا نه‌تنها توان مقابله با تهدیدها را داشته و دارد بلکه در مواقع لزوم از قدرت تهدید کردن و اعمال آن نیز برخوردار بوده است.

زدن پهپاد فوق پیشرفته آمریکایی گلوبال هاوک، حمله به عین الاسد و حمله به مقر موساد در اربیل، برخی از اقدامات ایران در اعمال تهدیدهای خود است که موجب حیرت تحلیلگران و محافل نظامی و امنیتی شده است.
توانمندی کشورمان در اعمال تهدید آن‌گونه است که این روزها مقامات آمریکایی تلاش می‌کنند به ایران بقبولانند از انتقام عاملان ترور سردار سلیمانی صرف نظر کند.

یکی از کارکردهای مهم قوی بودن، امید داشتن است. فرد و جامعه ضعیف، زودتر در معرض ناامیدی قرار می‌گیرند و فرد و جامعه قوی، ناامید نمی‌شوند.

یکی از مهم‌ترین هدفگذاری‌های تبلیغاتی و روانی امروز دشمن علیه ملت بزرگ ایران، تمرکز بر مشکلات اقتصادی و غافل کردن مردم از دیگر اضلاع قدرت ملی خود و ضعیف معرفی کردن ایران است تا یأس و ناامیدی را به جامعه ما تحمیل کند لذا شناخت ابعاد قدرت ایران عزیز و تلاش مجاهدانه برای حفظ و نگهداری آنها در وهله اول و تقویت آنها در مرحله بعد و همچنین رفع نقاط ضعف در ابعاد آسیب دیده مثل اقتصاد، جزو ضروری‌ترین اقدامات است.

از همین رو، رهبر حکیم انقلاب اسلامی در دیدار با کارگزاران نظام، ضمن تصریح به نامطلوب بودن شاخص‌های اقتصادی از یک سو و قابل اصلاح دانستن آنها از دیگر سو، متذکر متضلع بودن قدرت شدند و فرمودند: «کسانی که بخواهند در مورد وضع کشور قضاوت کنند، نگاهشان فقط به مسأله اقتصاد نباشد؛ اقتصاد یک شاخص است؛ شاخص امنیت است، شاخص پیشرفت‌های علمی است، شاخص استفاده از تحریم برای نوآوری است، شاخص‌های مربوط به دیپلماسی است؛ اینها همه شاخص است؛ اینها‌ را نگاه کنند. قدرت یک کشور یک منظومه و مجموعه‌ای از عوامل گوناگون است که به هم مرتبطند. این شکل منظومه‌ای قدرت و اعتبار را ندیدن و نفهمیدن، موجب قضاوت‌های غلطی می‌شود. پس کل منظومه را باید دید؛ منظومه را وقتی انسان نگاه می‌کند، خرسندکننده است.»

بدون تردید، ایران عزیز ما هم اکنون، ایرانی قوی است لیکن این، نتیجه بخش کوچکی از ظرفیت‌های متعدد و متنوعی است که از آن برخوردار است و اگر بقیه ظرفیت‌های موجود، آزاد و بالفعل شود قطعا ما سطوح بالاتر قدرت و حتی ایران ابرقدرت را تجربه خواهیم کرد.

مهدی فضائلی کارشناس سیاسی / روزنامه جام جم